درود بر مادر نگران؛
بسيار شنيده ايم عبارت عالمانه روسو را از زبان رئيس جمهور سابق ايران كه «من مخالف شما و مخالف عقايد شما هستم اما ...»
ويليامز اين را باور داشت كه علم به دين با ماهيت اصلي دين متفاوت است. تصور ميكنم با عقايد پروفسور سروش آشنايي داشته باشيد كه ايشان نيز با مبنا قرار دادن چنين باوري در معرفت شناسي ديني خود به مداراي مخالف مي رسند. هيچكدام از ما نمي توانيم ادعا كنيم دين را تمام و كمال فهميده ايم آنگاه مردمان موظف به گوش فرا دادن به ما هستند. وانگهي ويليامز به اينجا مي رسد كه ولو باورهايي خرافي در قالب دين براي مردمان ضروري است و اينرا در مقابله با برتراند راسل عنوان مي كند.
حجاب مقوله اي كاملاً شخصي است. داشتن حق انتخاب تماشاي كانالهاي تلويزيوني متفاوت، يك حق شخصي است. نوشيدن مشروبات الكي مادامي كه به حريم خصوصي ديگري تعرضي نكند، خود در زيرمجموعه حريم خصوصي افراد قرار مي گيرد. ما نمي توانيم براي افراد مختلف با سليقه ها، تحصيلات، خواستها و باورهاي مختلف هويت سازي كنيم و هويت يكساني را بر ايشان تحميل كنيم. هيچ مرامي نمي تواند چيزي را بر حريم خصوصي افراد تحميل كند، مگر آنكه مرامي تماميت خواه / استبدادي / و قلدرماب باشد. و چنين مرامي بواسطه نقض اصول زندگي نوين اجتماعي كه همان مدارا و پذيرش حق حيات مخالفين است، موجوديت خود را نقض كرده و زير سئوال مي برد. جان لاك عبارت گويايي در اين باب دارد: «عقلاني نيست كه آزادي مذهبي براي كساني قائل شويم كه خود يك اصل عمومي را زير پا مي گذراند، آن اصلي كه مي گويد نبايد ديگران را بخاطر پيروي از ديني كه مغاير با دين ماست، مورد اذيت و آزار قرار داد. »
با احترام
